Konsep Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

3.2

Konsep Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Ciri Bahan Yang Dapat Merentasi Membran Plasma

Terdapat tiga faktor umum yang menentukan sama ada sesuatu molekul boleh bergerak merentasi membran plasma iaitu saiz molekul, kekutuban molekul dan cas ion

Pergerakan Bahan Merentasi Membran Plasma

Pergerakan bahan merentasi membran plasma berlaku melalui pengangkutan pasif dan pengangkutan aktif

Pengangkutan Pasif

Resapan ringkas

Resapan ringkas ialah pergerakan molekul atau ion dari kawasan berkepekatan tinggi ke kawasan yang berkepekatan rendah, iaitu molekul bergerak menuruni kecerunan kepekatan sehingga keseimbangan dinamik dicapai
Hal ini berlaku sama ada melalui membran plasma atau tidak
Molekul larut lipid (asid lemak dan gliserol), oksigen serta karbon dioksida meresap melalui dwilapisan fosfolipid secara resapan ringkas

Osmosis

Osmosis ialah proses pengangkutan pasif yang serupa dengan resapan tetapi hanya melibatkan molekul air
Osmosis ialah pergerakan bersih molekul air secara rawak dari kawasan keupayaan air tinggi (kepekatan bahan terlarut rendah) ke kawasan keupayaan air rendah (kepekatan bahan terlarut tinggi) merentasi membran telap memilih
Membran telap memilih adalah telap terhadap air tetapi tidak telap terhadap sesetengah bahan larut seperti molekul sukrosa
Keadaan yang sama juga berlaku di dalam sel melalui dwilapisan fosfolipid

Resapan Berbantu

Bahan yang tidak larut dalam lipid seperti ion, serta molekul bersaiz besar seperti asid amino dan glukosa tidak dapat bergerak merentasi dwilapisan fosfolipid
Bahan-bahan ini bergerak merentasi membran dengan bantuan protein pengangkut (protein pembawa atau protein liang)
- Protein liang: mempunyai liang atau terusan untuk membolehkan molekul kecil terlarut serta ion meresap merentasi membran plasma. Liang mengandungi ciri dalaman spesifik yang hanya membenarkan ion tertentu melaluinya
- Protein pembawa: mempunyai tapak spesifik dan hanya boleh bergabung dengan molekul tertentu sahaja. Misalnya, molekul glukosa hanya boleh bergabung dengan tapak spesifik pada protein pembawa glukosa sahaja
Proses pergerakan ini disebut resapan berbantu
Resapan berbantu tidak memerlukan tenaga kerana protein pengangkut mengangkut bahan-bahan tersebut menuruni kecerunan kepekatan
Proses ini berterusan sehingga keseimbangan dinamik tercapai apabila kepekatan bahan adalah sama pada kedua-dua belah membran

Pengangkutan Aktif

Pergerakan bahan merentasi membran plasma juga boleh berlaku melalui pengangkutan aktif.
Pengangkutan aktif mempunyai ciri-ciri berikut:
- Pergerakan bahan molekul atau ion merentasi membran plasma menentang kecerunan kepekatan
- Memerlukan tenaga daripada molekul ATP (adenosina trifosfat) yang dijana semasa respirasi sel
- Memerlukan protein pembawa spesifik yang mempunyai tapak spesifik untuk bergabung dengan molekul atau ion
- Protein pembawa juga mempunyai tapak untuk bergabung dengan molekul ATP. Protein pembawa berubah bentuk apabila kumpulan fosfat bergabung kepadanya
- Kemudian molekul atau ion bergerak merentasi membran
Pengangkutan aktif mengakibatkan pengumpulan atau penyingkiran molekul atau ion dalam sel
Protein pembawa yang terlibat dalam pengangkutan aktif biasanya dikenali sebagai pam
Misalnya, dalam sel haiwan, protein pembawa yang mengangkut ion natrium ke luar sel dan ion kalium ke dalam sel disebut pam natrium–kalium
Terdapat sejenis lagi pam iaitu pam proton
Contohnya, pam proton yang terdapat pada sel epitelium yang melapisi rongga perut
Pam proton menyebabkan kandungan perut berasid
Tenaga daripada ATP membolehkan ion hidrogen diangkut melalui protein pembawa (pam proton) ke luar sel
Hal ini menyebabkan pengumpulan ion hidrogen dan penghasilan asid dalam rongga perut