Proses Hidup Organisma Multisel

Kembali

Proses Hidup Organisma Multisel

2.3

Proses Hidup Organisma Multisel

Pengenalan

Terdapat pelbagai jenis sel dalam organisma multisel yang berbeza dari segi saiz, bentuk dan susunan
Struktur sel berhubung rapat dengan fungsinya dan setiap jenis sel dikhususkan untuk menjalankan fungsi tertentu sahaja

Jenis Sel Khusus dalam Manusia

Sel Otot

Tersusun dalam bentuk gentian, multinukleus dan berjalur
Mengecut dan mengendur bagi menghasilkan pergerakan

Sel Saraf

Berbentuk unjuran panjang dan halus
Berfungsi menghantar impuls saraf

Sel Darah Putih

Boleh berubah bentuk
Berfungsi memusnahkan patogen

Sel Darah Merah

Tidak mempunyai nukleus
Berbentuk dwicekung
Berfungsi untuk meningkatkan kecekapan pengangkutan oksigen

Sel Epitelium

Sel yang nipis dan leper
Melapisi permukaan organ seperti salur pencernaan

Sel Sperma

Mempunyai ekor panjang untuk membolehkannya berenang ke arah ovum di tiub Falopio
Bahagian kepala mengandungi nukleus yang membawa satu set kromosom yang berasal daripada induk jantan

Jenis Sel Khusus dalam Tumbuhan

Tiub Tapis

Turus silinder panjang yang tersusun dari hujung ke hujung
Mengangkut bahan organik dari daun ke organ simpanan seperti buah

Salur Xilem

Berbentuk salur berongga yang panjang dan bersambungan
Berfungsi mengangkut air dan garam mineral dari akar ke seluruh bahagian pokok

Sel Mesofil Palisad

Terdiri daripada sel berbentuk silinder yang panjang, disusun secara tegak dan rapat antara satu sama lain
Mempunyai kepadatan kloroplas yang tinggi
Susunan ini membolehkan penyerapan maksimum cahaya matahari untuk fotosintesis

Sel Mesofil Berspan

Sel tersusun secara longgar dengan banyak ruang udara di antaranya
Ruang udara yang besar membenarkan pertukaran gas dari bahagian dalam daun ke sel mesofil palisad

Sel Pengawal

Sel epidermis yang terubahsuai dengan dinding sel yang lebih tebal di sebelah dalam
Mengawal pembukaan dan penutupan stoma. Stoma ialah liang yang membenarkan pertukaran gas oksigen dan karbon dioksida

Sel Akar Rambut

Sel epidermis yang terubahsuai dengan dinding sel yang lebih tebal di sebelah dalam
Mengawal pembukaan dan penutupan stoma
Stoma ialah liang yang membenarkan pertukaran gas oksigen dan karbon dioksida

Organisasi Sel dalam Manusia

Dalam organisma multisel, sel-sel yang sama jenis dan menjalankan fungsi yang sama diorganisasikan menjadi tisu
Tisu ialah sekumpulan sel yang mempunyai struktur dan fungsi yang sama dan disusun bersama untuk melaksanakan sesuatu fungsi yang khusus
Dalam badan organisma, tisu boleh diklasifikasikan kepada empat jenis iaitu tisu epitelium, tisu otot, tisu saraf dan tisu penghubung

Jenis Tisu dalam Manusia

Tisu Epitelium

Tisu epitelium melapisi permukaan luar (kulit) dan permukaan berongga di dalam badan (rongga salur pencernaan dan pernafasan)
Tisu epitelium melapisi rongga mulut, esofagus, permukaan peparu, rongga badan, salur darah, permukaan trakea, bronkus, tubul, kelenjar, duktus ginjal dan usus kecil
Struktur tisu epitelium diadaptasi berdasarkan fungsinya. Misalnya, tisu epitelium pada kulit melindungi organisma daripada jangkitan, kecederaan, bahan kimia dan penyahhidratan.
Tisu epitelium yang melapisi trakea mempunyai unjuran seperti rambut yang dikenali sebagai silium

Tisu Otot

Terdapat tiga jenis otot: otot licin (terdapat di salur pencernaan, salur darah, salur kencing dan salur pembiakan), otot rangka (terdapat di kaki dan tangan) dan otot kardium (terdapat di dinding jantung)
Pengecutan dan pengenduran otot licin membolehkan aktiviti luar kawal seperti tindakan peristalsis di sepanjang salur pencernaan
Otot rangka terlibat dalam pergerakan terkawal.
Otot rangka mengecut dan mengendur untuk menghasilkan pergerakan pada tulang dan anggota badan
Otot kardium membina dinding jantung yang mengecut untuk mengepam darah ke seluruh badan
Pengecutan otot kardium adalah secara luar kawal

Tisu Saraf

Tisu saraf terdiri daripada neuron atau sel saraf
Setiap neuron terdiri daripada badan sel dan gentian saraf yang disebut dendrit dan akson
isu saraf mengesan rangsangan dan seterusnya mengutus maklumat dalam bentuk isyarat elektrik (impuls saraf) ke otot atau kelenjar
Tisu saraf mengkoordinasi aktiviti badan

Tisu Penghubung

Tisu penghubung terdiri daripada pelbagai jenis tisu dan gentian
Tisu jenis ini tersebar luas di seluruh badan dan mempunyai banyak fungsi
Salah satunya untuk memautkan organ-organ
Tisu penghubung longgar: berfungsi memautkan tisu epitelium kepada tisu di bawahnya dan menetapkan organ-organ pada kedudukannya
Tisu darah: darah berfungsi dalam pengawalaturan, pengangkutan dan perlindungan
Tisu penghubung bergentian: tisu penghubung jenis ini membentuk tendon (menyambungkan tulang dan otot) dan ligamen (menyambungkan tulang kepada tulang)
Tulang: tulang membentuk rangka badan dan melindungi organ dalaman
Tisu adipos: tisu penghubung yang menyimpan lemak di bawah dermis kulit dan pada permukaan semua organ utama
Rawan: rawan menutup hujung tulang untuk melindungi tulang daripada menjadi haus

Organisasi Tisu dalam Tumbuhan

Tisu Parenkima

Berfungsi untuk menyimpan kanji, protein dan air
Tisu ini juga boleh menjalankan proses fotosintesis

Tisu Kolenkima

Berfungsi memberi sokongan kepada batang muda, tidak berkayu (tumbuhan herba)

Tisu Sklerenkima

Berfungsi memberi sokongan dan kekuatan mekanikal kepada bahagian tumbuhan yang matang

Tisu Vaskular

Tisu vaskular terdiri daripada tisu xilem dan tisu floem

Tisu Xilem

Xilem berfungsi mengangkut air dan garam mineral dari akar ke bahagian lain tumbuhan
Dinding tisu xilem yang berlignin memberi sokongan dan kekuatan mekanikal kepada tumbuhan

Tisu Floem

Floem berfungsi mengangkut bahan organik seperti sukrosa dari daun ke semua bahagian tumbuhan

Kepadatan Komponen Sel Tertentu dan Fungsi Sel Khusus

Mitokondrion

Sel sperma: memerlukan banyak tenaga untuk berenang ke arah uterus dan tiub Falopio untuk mensenyawakan oosit sekunder
Sel otot: memerlukan banyak tenaga untuk pengecutan dan pengenduran bagi membolehkan pergerakan dan penerbangan
Sel meristem tumbuhan: memerlukan banyak tenaga bagi menjalankan proses pembahagian sel secara aktif untuk menghasilkan sel baharu

Kloroplas

Sel mesofil palisad dan sel mesofil berspan: menyerap lebih cahaya matahari untuk menjalankan proses fotosintesis

Jalinan Endoplasma Kasar dan Jasad Golgi

Sel pankreas: meningkatkan sintesis dan perembesan enzim pencernaan
Sel goblet pada epitelium usus dan salur pernafasan: menghasilkan mukus
Sel hati: metabolisme karbohidrat dan detoksifikasi dadah dan racun

Kegagalan Fungsi Komponen Sel

Kegagalan fungsi mitokondrion atau disfungsi mitokondrion boleh menyebabkan pertumbuhan terbantut, otot lemah, masalah pendengaran dan penglihatan
Tay-Sachs pula ialah penyakit keturunan yang disebabkan oleh kegagalan penghasilan enzim dalam lisosom
Pesakit Tay-Sachs akan mengalami pertumbuhan terbantut dan terencat akal